L-Ewropa tista’ tkun sigura u fil-paċi biss jekk il-ġirien tagħha jkunu siguri u fil-paċi, qal il-Prim Ministru Robert Abela lill-Assemblea Ġenerali tan-Nazzjonijiet Uniti fi New York nhar il-Ġimgħa.
“Malta għandha pożizzjoni politika u ġeografika unika. Fil-qalba tal-Mediterran, pont bejn l-Ewropa u l-Afrika ta’ Fuq, u salib it-toroq tal-Ewropa u l-Lvant Nofsani. Membru sħiħ tal-UE, iżda b'newtralità minquxa fil-kostituzzjoni tagħna. […] Żewġ kelmiet jiġbru l-irwol li nemmen li Malta tista’ taqdi u għandha - Honest Broker” qal waqt l-indirizz tiegħu fid-79 Sessjoni tal-Assemblea Ġenerali tan-Nazzjonijiet Uniti.
Il-mexxejja tad-dinja u l-ministri bħalissa jinsabu fi New York biex jiddiskutu soluzzjonijiet għall-isfidi globali. Id-dibattitu ta’ din is-sena jissejjaħ, “Leaving no one behind: acting together for the advancement of peace, sustainable development and human dignity for present and future generations”.
Libja, Gaża, u l-irwol tan-newtralità
Meta tkellem dwar it-terminu ta’ Malta fil-Kunsill tas-Sigurtà, il-PM qal li huwa kburi b’dak li rnexxielu jikseb il-pajjiż fost il-kunflitt li għaddej f’Iżrael u Gaża.
"Użajna s-siġġu tagħna fil-Kunsill tas-Sigurtà biex naħdmu għar-Riżoluzzjoni 2712, li talbet pawżi umanitarji urġenti u estiżi u l-provvista ta’ kurituri minn Gaża biex jipprovdu provvisti kritiċi meħtieġa minn tant ċivili, mhux l-inqas tfal," qal Abela.
Ir-riżoluzzjoni talbet ukoll għall-ħelsien ta’ ostaġġi miżmuma fil-magħluq mill-Ħamas u gruppi militanti oħra f’Gaża. "Aħna kburin li dan wassal għall-ħelsien ta’ 105 ostaġġ matul il-pawża ta' sebat ijiem innegozjata."
Abela tkellem ukoll dwar il-ġar tan-Nofsinhar tal-pajjiż, il-Libja, u qal li Malta “tista’ u trid tgħin”.
“Imma biex il-proċess jirnexxi tassew, irid ikun immexxi minn Libjani u proprjetà ta’ Libjani. Għal dan il-għan, inekwivokament nappellaw għall-irtirar immedjat tal-forzi, ġellieda u merċenarji barranin kollha mil-Libja. U Malta terġa’ tenfasizza l-ħtieġa ta’ implimentazzjoni sħiħa tal-embargo tal-armi Libjan f’konformità mar-riżoluzzjonijiet rilevanti kollha tal-Kunsill tas-Sigurtà,” stqarr Abela.
Dwar Gaża, Iżrael u kif il-kunflitt issa nfirex lejn il-Libanu, il-Prim Ministru qal li Malta tibqa’ soda fit-twemmin tagħha li l-komunità globali trid tiżgura li l-gwerra ma tilħaqx ir-reġjun usa’ tal-Lvant Nofsani.
“Barra minn hekk, huwa imperattiv li aħna, bħala komunità globali, ma nitilfux l-attenzjoni fuq dawk il-partijiet l-oħra tad-dinja fejn il-gwerra u l-qtil taċ-ċivili huma wkoll wisq preżenti, u wisq traġiċi, realtà ta’ kuljum. Is-Sudan, il-Jemen, is-Sirja u, ovvjament, l-Ukrajna,” qal.
Il-PM qal li Malta li għandha n-newtralità minquxa fil-kostituzzjoni tagħha, għalhekk għandha rwol importanti x’taqdi.
Huwa l-baġits għall-paċi u umanitarji - li huma fil-qalba tal-missjoni tan-NU - għadhom mhux iffinanzjati serjament, u għandhom impatt ħarxa fuq wisq mill-aktar nies vulnerabbli tad-dinja.
"Hu għalhekk li Malta tħeġġeġ lill-istati membri kollha biex jagħtu s-sehem tagħhom billi jibagħtu r-riżorsi biex jiżguraw li l-istaff tan-NU ta' quddiem li jaħdem iebes u għafsu iebes jista' jagħti s-sehem tagħhom biex iġib serħan u tama fejn ikun tant meħtieġ," qal.
Il-ħtieġa li t-tibdil fil-klima jiġi indirizzat bħala komunità globali.
Dwar l-impatt tat-tibdil fil-klima, Abela qal li l-impatt tagħha jista’ jinħass miċ-ċittadini kollha tad-dinja.
“Hu d-dmir tagħna lejhom li nagħmlu dak kollu li nistgħu biex innaqqsu dik il-bidla u timmassimizzaw ir-reżiljenza tagħna għall-bidliet li diġà qed jinħassu. Id-dewmien u l-prevarikazzjoni sempliċement mhumiex għażliet. It-tibdil fil-klima jrid jibqa’ fuq nett fl-aġenda globali,” qal Abela.
Huwa enfasizza l-importanza tal-inizjattiva ‘Gżejjer għall-Gżejjer’, u qal li hija ċentrali għall-politika barranija ta’ Malta. “Hekk kif il-livelli tal-baħar isiru tħassib dejjem akbar, is-saħħa tal-ibħra u l-oċeani tagħna ssir dejjem prijorità akbar. Malta tibqa’, u tibqa’ dejjem, minn ta’ quddiem fl-isforzi biex nipproteġu l-oċeani tagħna.”
Abela qal li l-preservazzjoni ta’ ambjenti marittimi b’saħħithom teħtieġ passi prattiċi u innovattivi.
“F’Malta nafu li filwaqt li l-baħar jista’ jagħti rigali kbar, jista’ jkun ukoll ospitanti għal attività illegali u ksur ta’ liġijiet internazzjonali. L-ibħra miftuħa qatt ma għandhom isiru l-‘Wild West’. L-istat tad-dritt u r-rieda tal-komunità internazzjonali għandhom dejjem iżommu fuq il-baħar bħal fuq l-art. Huwa għalhekk li Malta sostniet il-ħolqien ta’ database unifikata tal-bastimenti kollha involuti f’attività illegali – li tista’ titqassam u li tista’ tintuża mill-istati parteċipanti kollha,” qal.
‘Inħarsu 'l quddiem lejn it-80 anniversarju tan-Nazzjonijiet Magħquda‘
Abela qal li l-istennija tal-għomor fl-Ewropa hija ta’ ftit aktar minn tmenin sena, u biex in-Nazzjonijiet Magħquda jkollha stennija tal-għomor itwal minn hekk trid terġa’ timpenja ruħha għall-futur tagħha.
“Vuċijiet tan-nazzjonaliżmu jwarrbu l-ħtieġa li naħdmu flimkien. Instigaturi ta’ kunflitt jemmnu li jistgħu jaħarbu l-kapaċita tal-komunità globali. It-tnejn ma jistgħux ikunu aktar żbaljati. Li taġixxi biex itemm il-kunflitt u ttaffi t-tbatija qatt mhu faċli. Imma dan ma jfissirx li għandna nieqfu nippruvaw,” qal.
Li jintlaħaq kunsens bejn il-fruntieri u bejn id-differenzi politiċi qatt mhu faċli, iżda dan ma jfissirx li l-komunità globali għandha tieqaf tipprova, qal Robert Abela.
“Malta qatt mhu se toqgħod lura. Malta qatt mhu se tħalli f’idejn ħaddieħor. Iva, Malta dejjem tkun realistika. Imma Malta dejjem tkun impenjata lejn il-multilateraliżmu. Meta l-perikli jkunu fl-akbar – il-ħtieġa li naħdmu flimkien hija l-akbar,” qal.
Fi tmiemu, Abela qal li d-dinja tiffaċċja sfidi kbar u theddid enormi, iżda d-dinja m’għandhiex titlef it-twemmin fil-qawwa tal-azzjoni kollettiva.
“Jekk nonqsu milli nippersistu – nonqsu milli nwasslu. Jekk aħna nonqsu milli jipperċepixxu - aħna nonqsu lin-nies li jpoġġu l-fidi tagħhom fina. Il-falliment sempliċiment mhuwiex għażla. Ir-riskji huma kbar wisq. Il-konsegwenzi severi wisq. Mela ejjew nagħmlu dik l-għażla. Ejjew illum nimpenjaw mill-ġdid bħala Nazzjonijiet Uniti.
