Il-Partit Nazzjonalista wissa li Malta qed tirriskja li titlef l-awtonomija sħiħa fuq il-finanzi pubbliċi tagħha wara li l-Kummissjoni Ewropea wissiet li l-baġit tal-gvern għall-2026 jista’ ma jkunx konformi mar-regoli fiskali tal-UE.
Il-PN, permezz tal-Kelliema tiegħu għall-Finanzi Adrian Delia u għall-Ekonomija Jerome Caruana Cilia, qal li l-“ġestjoni finanzjarja ħażina” tal-Gvern, ittrasformat f’livelli rekord ta’ dejn, wasslet lil Malta f’“xifer perikoluż”.
Twissija mill-Kummissjoni Ewropea
L-abbozz tal-pjan baġitarju 2026 ta’ Malta ġie evalwat mill-Kummissjoni Ewropea, li ġabet konklużjoni ta’ “riskju ta’ non-konformità materjali” mal-pariri tal-Kunsill Ewropew. Skont il-qafas ekonomiċi tagħhom, il-kontijiet nett mistennija jiżdiedu b’27 % fil-2026 meta mqabbla mal-2023 — ferm aktar mill-massimu ta’ 20.4 % rakkomandat. Dan ifisser devjazzjoni ta’ 1.5 % tal-GDP, aktar minn d-dħul ġenerali magħmul għat-2026, li ġie stabbilit fi 0.6 % tal-GDP.
Il-Kummissarju Ewropew għall-Ekonomija u l-Produttività, Valdis Dombrovskis, fakkar billi qal li mal-proposta bħal din, “Malta tikber barra mill-limiti” — sinjal ċar li jekk ma jsir l-ebda korrettiv, il-UE tista’ titlob superviżjoni stretta jew miżuri konsistenti.
Il-PN ifakkar li taħt Robert Abela, id-dejn pubbliku żdied b’pass mgħaġġel: minn dejn ta’ €5 biljun li ħa mill-gvern preċedenti, fis-sena li għaddiet kien preżenti dejn ta’ €11.6 biljun, u skont stimi ministerjali jista’ jasal għal aktar minn €14 biljun fi tliet snin.
Filwaqt li l-gvern kellu pjan li taċċerta li Malta titħassar mill-Proċedura ta' Defiċit Eċċessiv, bħalissa l-istess Kummissjoni qed tgħid li l-pjan ma kienx sostenibbli — partikolarment minħabba li dan jikkorrispondi għal devjazzjoni kumulattiva ta' 1.5 % tal-PDG, ogħla b'mod sinifikanti mil-limitu ta' 0.6 % tal-PDG stabbilit għall-2026.
Il-PN żvela wkoll żball fil-previżjoni tal-baġit: għall-2025, l-ispejjeż kienu mistenni jilħqu €7 biljun iżda issa ġew ivverifikati fuq €7.5 biljun — telf ta’ nofs biljun euro.
Wara r-rapport komuni, l-ekonomist JP Fabri wissa li jekk il-gvern ma jieħu l-ebda inizzjattiva mill-ġdid, Malta tista’ tiffaċċja pressjoni akbar, superviżjoni stretta u miżuri konsistenti — inklużi restrizzjonijiet fuq investimenti, aktar tħassib fl-obbligazzjonijiet lejn il-public debt, jew sanzjonijiet finanzjarji jekk id-dejn ma jiġi mmaniġġjat tajjeb.
Anke l-Fiscal Advisory Council tal-gvern stess sostna biex il-Gvern jirrevedi l-baġit u jikkoreġi d-direzzjoni, wara li l-miri finanzjarji għall-2024 ġew kollha miċħuda.
Il-Partit Nazzjonalista ħeġġeġ lill-gvern “fl-interess tal-integrità, l-awtonomija u r-reputazzjoni ta’ Malta” biex jiżgura li dawn it-twissijiet ma jaqgħux fuq widnejn torox, u jikkoreġi l-kors tiegħu mingħajr dewmien.
Il-Kummissjoni stiednet lil Malta tieħu l-miżuri meħtieġa fi ħdan il-proċess baġitarju nazzjonali biex tiżgura li l-politika fiskali fl-2026 tkun konformi mar-rakkomandazzjonijiet tal-kunsill.
