Il-Gvern Malti qed jipproponi tibdil radikali fil-proċess tal-inkjesti magistrali, li mhux se jippermetti li l-individwi jitolbu inkjesti direttament minn maġistrat. Skont il-proposta ta' riforma, ċittadini ordinarji jkollhom jibdew billi jagħmlu rapport lill-pulizija u biss wara sitt xhur, jekk il-pulizija ma jkunux ikkonkludew l-investigazzjoni, jistgħu jitolbu lill-Qorti Kriminali biex tevalwa x’livell laħqet l-investigazzjoni.
Il-Qorti, li tkun imwaqqfa bil-ġudikatura tal-Qorti Kriminali, se tisma’ l-pulizija wara bibien magħluqa, flimkien mal-persuna li għamlet il-kawża u l-akkużat. F’dan il-punt, il-Qorti Kriminali se tiddeċiedi jekk il-pulizija għandhomx ikomplu l-investigazzjoni, jekk għandux jintemm kollox, jew jekk l-inkjesta magistrali għandhiex tibda skont it-talba oriġinali tal-persuna li ressqet ir-rapport.
Il-Prim Ministru Robert Abela u l-Ministru tal-Ġustizzja Jonathan Attard ikkonfermaw il-proposta tar-riforma nhar il-Ħamis li għadda, wara l-approvazzjoni tal-ewwel qari tal-abbozz ta’ liġi mill-Parlament fl-għada. Madankollu, il-proposta sħiħa għadha ma ġiex ippubblikat.
Punti Ewlenin tar-Riforma:
- L-individwi ordinarji ma jistgħux jitolbu inkjesta direttament minn maġistrat. L-individwi għandhom jagħmlu rapport lill-pulizija qabel.
- Wara sitt xhur, jekk il-pulizija ma jkunux konkludew, il-persuna tista' tressaq talba lill-Qorti Kriminali.
- Il-Qorti Kriminali tisma' lill-pulizija, il-persuna li ressqet it-talba u l-akkużat.
- Il-Qorti tiddeċiedi jekk l-investigazzjoni għandhiex tkompli, jekk għandhiex tintemm, jew jekk inkwiżit magistrali għandu jiġi ordnat.
- Persuni li jagħmlu talba għall-inkwiżit b’mod malizzjuż ikunu penalizzati u jkollhom iħallsu l-ispejjeż tal-Qorti.
- Xhud li jixhed fl-inkjesta jkollhom id-dritt li jinfurmaw lil difensuri legali u għandhom ikunu akkumpanjati minn avukat.
- Kull tip ta' inkjesta trid tintemm fi żmien sitt xhur, estensibbli sa żmien massimu ta' sentejn.
- Il-vittmi ta’ kriminalità u qraba tagħhom ikollhom id-dritt li jitolbu aġġornamenti dwar l-istat tal-inkwiżit li jirrigwardahom wara sitt xhur.
Fir-riforma proposta, jekk maġistratj jinkonkludi li t-talba għall-inkjesta saret b'mod abbużiv jew malizzjuż, il-persuna li ressqet il-kawża tkun obbligata tħallas l-ispejjeż tal-Qorti. Din id-deċiżjoni tista’ tiġi appellata.
Il-vittmi tal-kriminalità u l-qraba tagħhom, li llum m'għandhomx id-dritt li jiġu infurmati, issa se jkollhom id-dritt li jirċievu informazzjoni dwar l-istat tal-inkjesta. Għal aktar trasparenza, huma wkoll se jingħataw kopja tal-rapport tal-maġistrat mingħajr ħlas.
Din ir-riforma għandha wkoll l-għan li tirregola l-mod kif jiġu nominat l-esperti tal-Qorti.
