It-traffiku: Impatt fuq in-negozji, tfal jaslu tard l-iskola u dħaħen deħlin fil-pulmun
Hekk kif it-traffiku żdied drastikament fl-aħħar jiem, il-gazzetta ILLUM tipprova tifhem l-effetti varji li dan iħalli mhux biss fuq l-ekonomija tal-pajjiż, iżda anke fuq l-iskejjel u s-saħħa
minn Yendrick Cioffi
It-traffiku din il-ġimgħa kien fuq fomm kulħadd. Kważi kważi ma hemmx ħin. Toħroġ meta toħroħ fil-ħinijiet tax-xogħol xi mkien se teħel. Imbagħad jaħbat xi ħadd, tagħlaq karreġġjata u mit-taġen nispiċċaw dritt fin-nar.
Iżda t-traffiku ma jikkawżax biss stress u tensjoni għax taqbiżlek tistenna imma għandu impatt dirett fuq aspetti differenti, min-negozju, għall-iskejjel u fuq kollox anke s-saħħa.
Il-gazzetta ILLUM tesplora l-effett li t-traffiku qiegħed ikollu fuq fatturi differenti.
‘Fin-negozju l-ħin huwa flus ... Ħaddiem qed jiswa aktar u jkun inqas produttiv’
Il-gazzetta ILLUM tkellmet ma’ Abigail Mamo, Kap Eżekuttiv tal-Kamra għan-Negozji Żgħar u Medji li insistiet li t-traffiku jħalli impatt dirett fuq in-negozji, għax fi kliemha, għal kwalunkwe negozju “il-ħin huwa flus.”
Mamo qalet li llum, ħaddiem qed jiswa’ ħafna aktar minħabba diversi fatturi, inkluż l-inflazzjoni fil-paga, iżda mill-banda l-oħra, minħabba t-traffiku, jista’ jkun li mhux qed ikun biżżejjed produttiv.
Semmiet pereżempju dawk li jwasslu x-xogħol fil-ħwienet (delivery persons). Mamo spjegat kif sar diffiċli li ssib persuni li jkunu lesti jagħmlu dan ix-xogħol u minħabba f’hekk, in-negozji kienu kostretti jżiedu l-pagi tagħhom.
“L-ispiża għalihom żdiedet imma mill-banda l-oħra qed ikunu inqas produttivi għax qed iqattgħu ħafna ħin fit-traffiku. Fejn qabel persuna kienet tagħmel bejn sitt u tmien vjaġġi, illum qed tagħmel erba’.”
Anke jekk forsi tidher xi ħaġa żgħira, Mamo saħqet li dawn il-fatturi kollha flimkien jaffettwaw il-kompettività tan-negozju.
Mamo fakkret ukoll li apparti t-traffiku, bħalissa għaddejin ħafna xogħlijiet infrastrutturali u qed jiżdiedu wkoll l-inċidenti tat-traffiku.
Mistoqsija jekk tistax tikkwantifika kemm qed ikun kbir dan l-impatt, Mamo qalet li diffiċli tgħid. Fakkret li fl-aħħar stħarriġ li l-Kamra għamlet għal qabel il-Baġit, it-traffiku ftit issemma, bin-negozji jisħqu li l-akbar impatt fuqhom qed tkun l-inflazzjoni, iż-żieda fl-ispejjeż u l-inflazzjoni tal-pagi.
“Kieku kellna nagħmlu l-istħarriġ illum, issa li fetħu l-iskejjel, żgur li t-traffiku se jkun fost it-tħassib ewlieni tan-negozji.”
Iżda x’jista’ jsir? Hemm soluzzjonijiet? Mamo qalet li bħalissa għaddejin diskussjonijiet bejn il-Kamra għan-Negozji Żgħar u Medji u l-Fondazzjoni għat-Trasport.
Fost oħrajn semmiet il-possibbilità li jkun hemm ħinijiet differenti u aħjar ta’ meta x-xogħol jitwassal fil-ħwienet.
“Ma jfissirx li s-soluzzjoni kollha tinsab hemm,” qalet Mamo. “Imma qed naħdmu fuq proġett biex naraw li nużaw il-ħin bl-aħjar mod fejn jidħlu d-deliveries.”
Ovvjament mhux kollox ward u żahar, b’Mamo tisħaq li hemm fatturi li għandhom jittieħdu inkonsiderazzjoni.
“Jista’ jkun hemm ukoll inċentivi jekk pereżempju se jkun hemm min jiddeċiedi li jdaħħal lill-ħaddiema aktar kmieni biex ċertu vjaġġi jsiru qabel jibda l-ħin tat-traffiku. Soluzzjonijiet hemm imma trid issir diskussjoni serja.”
Mistoqsija dwar ir-remote working, Mamo saħqet li wara l-pandemija żdiedet ħafna l-flessibbilità imma qalet ukoll li hemm xogħlijiet u sitwazzjonijiet fejn l-onlajn mhux dejjem ikun l-aħjar soluzzjoni.
“Malli fetħu l-iskejjel kien hemm impatt kbir fuq it-traffiku iżda żgur ma nistgħux ngħidu li huwa ħażin li t-tfal irritornaw b’mod normali fil-klassijiet,” qalet Mamo.
Temmet tisħaq li hemm bżonn diskussjoni serja u ħidma konġunta. Fi kliemha ma jistax ikun li ta’ kuljum, il-pajjiż iqum imwaħħal.
‘Studenti qed jaslu l-iskola tard u oħrajn jaslu d-dar tard waranofsinhar’
Tisma’ bosta jgħidu li t-traffik jiżdiedu meta jiftħu l-iskejjel iżda ftit nisimgħu dwar il-fatt li t-traffiku jaffettwa lill-istess skejjel. Dwar dan, l-ILLUM tkellmet ma’ Stephen Cachia Direttur tal Kulleġġi Lasalljani f’Malta.
“Naħseb li bħall-bqija tal-pajjiż, il-kulleġġi tagħna ukoll qed iħossu l-impatt tal-problema tat-traffiku, partikolarment fil-wasla u t-tluq tal-istudenti. Xi student qed jaslu l-iskola tard waqt li oħrajn jaslu d-dar tard wara nofsinhar. Xi membri tal-istaff , qed ikollhom jitilqu għax-xogħol dejjem iktar kmieni. Din mhijiex xi ħaġa ta’ din is-sena biss imma problema li ilha is-snin tiżviluppa,” ikkonferma Cachia.
Madankollu, fakkar li s-sena skolastika għadha kemm bdiet u wieħed irid iħalli ftit ġranet sakemm ir-rotot differenti tas-sistema tat-trasport tal-iskejjel jissetiljaw. Insista li diġà qed jinnotaw titjieb f’aspetti tas-sistema.
“Min-naħa tagħna qed nagħmlu l-parti tagħna billi indaħħlu it-trasport kollu fil-grawnds tal-kulleġġi sabiex nevitaw li noħolqu konġestjoni fit-toroq tal-madwar,” kompla Cachia.
Mistoqsi x’jaħseb li jistgħu jkunu s-soluzzjonijiet, Cachia insista li l-problema mhux se tissolva billi jinbidlu l-ħinijiet tal-iskola. Fi kliemu, jekk isir hekk, il-problema tkun qed timxi għal ħinijiet oħra u jkunu qed jinħolqu aktar sfidi għat-tfal u l-ġenituri.
“Din problema nazzjonali li teħtieġ soluzzjoni nazzjonali. Soluzzjoni kuraġġuża li għandha toħroġ minn djalogu nazzjonali li ma jiddejjaqx joffri alternattivi mhux popolari imma li jkunu ta’ ġid għall-kwalità tal-ħajja tal-poplu kollu.”
‘It-traffiku joħloq problemi ta’ saħħa ... nies li ma jpejpux ikollhom il-pulmun daqslikieku jpejpu’
It-traffiku għandu impatt dirett fuq is-saħħa u dwar dan l-ILLUM tkellmet ma’ Cynthia Farrugia Jones, Konsulent Mediku li tispeċjalizza fi problemi respiratorji.
Farrugia Jones spjegat li meta t-traffiku jkun imwaħħal, il-karozzi jkunu qed iniġġsu aktar. Fi kliemha, dak li joħroġ mill-karrozzi jidħol fil-pulum u dan jikkawża ħsara.
Semmiet studju li kien sar u li wera kif persuni li jgħixu fit-triq prinċipali tal-Fgura għandhom aktar ċans li jimirdu bl-ażma. L-istudju wera li aktar ma tkun tgħix viċin din it-triq traffikuża, aktar hemm ċans li taqbek bl-ażma.
“Ikollna nies li ma jpejpux u li jkollhom il-pulmun daqslikieku jpejpu.”
Fil-fatt, l-appell tagħha huwa biex meta persuna tkun imweħħla fit-traffiku, tagħlaq it-twieqi, tixgħel l-AC u twaqqaf iċ-ċirkolazzjoni għall-barra.
“Jiena vera nirrabbja u niddejjaq meta nara nies jimxu u jagħmlu jogging qalb it-traffiku.”
Mistoqsija jekk it-traffiku jistax jikkawża mard aktar serju bħall-kanċer fil-pulmun, Farrugia Jones qalet li dan il-kanċer huwa relatat ħafna mas-sigaretti.
“It-traffiku jżid ħafna stress u ansjetà u għalhekk aktar hemm ċans li persuna tinfexx fis-sigaretti waqt li tkun imwaħħla fit-traffiku.”
Apparti minn hekk insistet li l-istress u l-ansjetà għandhom ukoll effett dirett fuq is-saħħa psikoloġika u emozzjonali tal-persuna u eventwalment dawn jistgħu jirriżultaw fi problemi tal-qalb.
“Aħna rridu ngħixu l-ħajja bl-aħjar mod u nagħmlu dan jekk nibżgħu għal ġisimna li jrid iservina. Nagħmlu dan billi nieklu tajjeb, ma nagħmlux affarijiet li jikkawżaw ħsara u nnaqqsu l-istress. It-traffiku qed jikkawża ħafna problemi u hemm bżonn soluzzjonijiet urġenti.”
