Il-pajjiżi tal-MED5 – Malta, l-Italja, Spanja, il-Greċja u Ċipru – ikkonkludew laqgħa ministerjali oħra f'Malta, fejn reġgħu saħħew il-pożizzjoni komuni tagħhom favur aktar kontrolli fuq il-fruntieri u sistemi aktar effettivi ta’ ritorn ta’ dawk li jiġu miċħuda l-protezzjoni internazzjonali.
Il-Ministru għall-Intern Byron Camilleri, li mexxa din id-9 laqgħa tal-MED5, qal li Malta f’dawn l-aħħar snin għaddiet minn approċċ ta’ ġestjoni ta’ kriżi għal sistema li hija “ġusta iżda soda”: tipproteġi lil min verament għandu bżonn, iżda taġixxi b’mod deċiżiv fejn każ ma jkunx ġenwin.
Camilleri fakkar li fl-2019 Malta kienet iddikjarat ruħha uffiċjalment bħala pajjiż taħt pressjoni kbira, b’ċentri mimlijin u dgħajjes jaslu ta’ spiss. “Illum għandna strateġija ġusta, iżda iebsa,” sostna. “Min ma jkollux talba leġittima, irridu nkunu ċari u nirritornawh lura lejn il-pajjiż tal-oriġini tiegħu.”
Skont il-Ministru, ir-riżultati huma ċari: “Minn rata ta’ 2% biss ta’ ritorn, issa qbiżna l-80%. Minn kull erbgħa li jaslu din is-sena, tlieta ġew ritornati.”
Camilleri semma wkoll l-ewwel Rapport Annwali dwar il-Ġestjoni tal-Migrazzjoni tal-Kummissjoni Ewropea, parti mill-Patt il-ġdid tal-Migrazzjoni u l-Ażil. Fir-rapport, ippubblikat dan ix-xahar, il-Kummissjoni tqis li l-Greċja, Spanja, l-Italja u Ċipru huma l-pajjiżi li bħalissa qed jiffaċċjaw pressjoni migratorja sostanzjali u għalhekk se jkunu eliġibbli għall-mekkaniżmu ta’ solidarjetà tal-UE.
Malta, min-naħa l-oħra, ma tinsabx aktar fuq din il-lista.
“Għalkemm Malta kienet fost il-pajjiżi li ħeġġet l-aktar għas-solidarjetà Ewropea, l-inqas wasliet li qed ikollna jfissru li issa m’aħniex meqjusa bħala pajjiż taħt pressjoni,” qal Camilleri. “Is-solidarjetà trid tieħu ħafna forom – imma jekk xi ħadd jabbuża mis-sistema, irridu nkunu iebsa u jintbagħat lura.”
Hu żied li l-MED5 inbidlet minn forum ta’ diskussjoni għal vuċi Mediterranja waħda, b’saħħitha biżżejjed biex tbiddel id-diskors fiċ-Ċentru Ewropew tad-Deċiżjoni.
Il-Ministru Taljan Matteo Piantedosi sostna li għalkemm inqabad ritmu pożittiv, il-pajjiżi Mediterranji jibqgħu l-aktar esposti għall-irregolaritajiet fil-wasliet. Hu qal li x-xhur li ġejjin huma kruċjali biex tiġi msaħħa il-kooperazzjoni ma’ pajjiżi tal-oriġini u jiġu miftuħa aktar rotot legali ta’ xogħol biex jitnaqqas l-irregolari.
Il-Ministru Grieg Thanos Plevris semma li l-Greċja daħħlet liġijiet ġodda li jqisu t-tieni illegali fil-pajjiż bħala reat kriminali – miżura li, skontu, diġà naqqset il-wasliet b’40–50% fl-aħħar tliet xhur. Iżda wissa li l-protezzjoni tal-fruntieri biss mhijiex biżżejjed, u l-Patt se jġib magħlu piżijiet operattivi akbar.
Il-Ministri ta’ Spanja u Ċipru enfasizzaw li s-solidarjetà u r-responsabbiltà għandhom jibqgħu marbuta flimkien u li l-Patt irid iwassal għal riżultati konkreti – fruntieri siguri, sistemi effettivi ta’ ritorn u mekkaniżmu ta’ appoġġ stabbli għall-pajjiżi fuq quddiem.
Il-Kummissarju Ewropew għall-Intern Magnus Brunner kkonferma li l-Patt il-ġdid mistenni jidħol fis-seħħ f’Ġunju 2026. Hu ammetta li seta’ kien hemm bżonn ta’ aġġustamenti fit-triq ‘il quddiem, iżda sostna li dan il-qafas ġdid se jgħin lill-UE “tikkontrolla min jidħol fit-territorju tagħha u tevita abbuż tas-sistema”.
Camilleri temm b’messaġġ ċar:
“Aħna rridu ngħinu lil min verament għandu bżonn il-protezzjoni. Imma jekk xi ħadd jabbuża mis-sistema, irridu nkunu iebsa u jintbagħat lura.”
