Il-moviment politiku Momentum ħabbar proposta ambizzjuża għal tliet liġijiet ġodda li, skontu, jistgħu jtemmu darba għal dejjem is-segretezza fil-Gvern u jiftħu triq għal trasparenza konkreta. Il-pjan ta’ Momentum, li ntwera f’konferenza stampa lbieraħ, jitwieled bħala reazzjoni diretta għad-deċiżjoni tal-Prim Ministru li, għat-tieni sena konsekuttiva, imblokka l-pubblikazzjoni tad-dikjarazzjonijiet tal-assi tal-membri tal-kabinett tiegħu għall-2023 – minkejja ordnijiet espliċiti mill-Kummissarji tad-Data u l-Istandards.
Din id-deċiżjoni tat bidu għal kriżi ta’ fiduċja f’sistema li kienet ilha prattikata għal tletin sena sħaħ, u li diversi ġurnalisti f’dawn l-aħħar snin użaw sabiex jiżvelaw qerq, kunflitti ta’ interess u anomaliji fid-dikjarazzjonijiet ta’ politiċi ta’ profil għoli.
“Il-pubbliku għandu dritt ikun jaf jekk il-politiċi humiex qed jistagħnew b’mod inspjegabbli waqt li jkunu fil-gvern,” insista Mark Camilleri Gambin, is-Segretarju Ġenerali ta’ Momentum. Huwa saħaq li l-għan ewlieni ta’ dawn il-proposti huwa li "ninnormalizzaw it-trasparenza vera fil-gvern," u nipprovdu strumenti legali li jagħmlu dan mhux biss possibbli, imma obbligatorju.
Wieħed mill-pedamenti tal-pjan ta’ Momentum huwa li l-Uffiċċju Nazzjonali tal-Awditjar (NAO) jingħata l-poteri u r-riżorsi neċessarji biex jawditja kull dikjarazzjoni ta’ assi li tiġi sottomessa minn uffiċjal elett. L-awditjar ikun obbligatorju fi żmien tliet xhur mill-elezzjoni u jerġa’ jsir kull sena. Il-proposta tinkludi wkoll li l-NAO jista’ jinvestiga kontijiet bankarji, proprjetà, u sorsi oħra ta’ dħul, filwaqt li min jigdeb jew jaħbi informazzjoni, jiffaċċja akkużi kriminali.
Momentum ukoll qed isejjaħ għal reġistru pubbliku ta’ infiq mill-Gvern – sit elettroniku fejn kull nefqa, kuntratt u fattura jiġu ppubblikati b’mod awtomatiku u f’ħin reali. Dan għandu jwarrab għal kollox dak li jsejħu bħala “skużi ta’ kunfidenzjalità kummerċjali,” li spiss intużaw biex jinħbew ftehimiet ma’ entitajiet privati. Skont Momentum, il-pubbliku għandu jkun jista’ jara b’mod trasparenti għalfejn u kif qed jintefqu l-flus tiegħu, mingħajr ostakli.
Il-proposta l-oħra ewlenija hija dik ta’ liġi ġdida li tissostitwixxi l-Att dwar il-Libertà tal-Informazzjoni. Skont Momentum, il-liġi preżenti tħalli wisq f’idejn il-Ministri biex jimblukkaw it-talbiet għall-informazzjoni – xi ħaġa li huma jqisu bħala abbuż ta’ poter. Il-verżjoni tagħhom tagħmel l-informazzjoni pubblika awtomatikament u timponi pieni diretti fuq uffiċjali li jxekklu l-aċċess għall-informazzjoni b’mod abbużiv. Dawn jinkludu multi ta’ kuljum li jitħallsu minn buthom.
F’din il-kampanja għall-aktar trasparenza, Momentum qed jagħmel ukoll sfida ċara u diretta lill-klassi politika kollha, inkluż lill-kandidati għall-elezzjoni ġenerali li jmiss. B’mistoqsija waħda ċara u bla ċirkostanzi, Momentum staqsa: “Se tiftaħ il-kotba tiegħek għal skrutinju indipendenti min-nies li jħallsulek is-salarju tiegħek? Iva jew le?”
