'Ma jidhirx li l-lukandi huma vojta ... imma għadna ħafna 'l bogħod minn normalità'

"Ifhem kieku l-benchmark li kellna nużaw f'termini ta' xogħol kien li dawk fis-settur turistiku la jagħmlu telf imma lanqas profitt (break even), ngħidlek mhux ħażin ix-xogħol u ma jidhirx li l-kmamar tal-lukandi huma vojta.  Imma għadna 'l bogħod ħafna u ħafna minn normalità fit-turiżmu." 

Hekk sostna ma' din il-gazzetta l-Kap Eżekuttiv tal-Assoċjazzjoni Maltija tal-Lukandi u Ristoranti (MHRA) Andrew Agius Muscat f'kummenti mal-gazzetta ILLUM dwar il-qagħda tat-turiżmu dan is-sajf hekk kif l-istaġun suppost jinsab fl-aqwa tiegħu. Huwa qal li bħalissa ħafna operaturi qed jaraw kif ir-rota se tibqa' ddur, aktar minn kollox, għalkemm sostna li kull lukandier jaf jgħidlek storja differenti. 

'Lukandi b'isem internazzjonali jimtlew malajr...boutique hotels fil-belt qed ibatu'

Agius Muscat qal illi lukandi b'isem internazzjonali bħall-Hilton, l-Intercontinental, il-Westin u anke l-Corinthia, ġeneralment ikunu l-aktar li jimtlew malajr minħabba l-isem, pero' qal ukoll li anke f'dan il-każ hemm differenzi, bħal per eżempju skont fejn tkun il-lukanda. 

Huwa kkonferma li boutique hotels fil-Belt Valletta qed ibatu u ftit saħasnitra għalqu tant ma kellhomx xogħol, filwaqt li sostna li boutique hotels f'lokalitajiet li mhumiex tradizzjonalment tat-turisti batew ħafna aktar. 

"Ma ninsewx li aħna f'Awwissu ninsabu, suppost Malta mifqugħa bin-nies bħalissa," jirrimarka Agius Muscat. 

'Ma narax li rkuprajna wisq minn dak mitluf meta nbiddlu l-protokolli'

Il-gazzetta ILLUM staqsiet lil Agius Muscat jekk iħossx li l-lukandiera irkupraw mill-kanċellamenti li seħħew meta Malta bidlet il-protokolli biex turist ikun jista' jidħol pajjiżna u l-Gvern iddeċieda li persuni vvaċċinati biss jistgħu jidħlu fil-pajjjż - meta sa  qabel stajt tidħol anke b'Test PCR. 

Huwa qal li għalkemm l-MHRA ma jkollhiex in-numri minn dak li qed jara ma jħossx li kien hemm dan l-irkupru u jfakkar illi filli l-lukandiera kienu qed jagħmlu ċerti previżjonijiet u "filli dawn il-previżjonijiet waqgħu."  Jerġa' jfakkar iżda li mhux kulħadd jinsab fl-istess ilma. 

"Jekk qed nitkellmu ristoranti, għandek dawk li huma ffrekwentati l-aktar mill-Maltin li xi ftit jew wisq dawwru r-rota, imma dawk li jiddependu mit-turisti batew - mhux billi taralhom in-nies," sostna Agius Muscat. Huwa qal li hemm ħafna fatturi li wieħed irid jikkunsidra, apparti kemm ikun mimli ristorant f'ħin partikolari: Ifakkar li hemm kemm ir-ristorant għandu nies ikkumparat mal-potenzjal fid-dawl ta' restrizzjonijiet u miżuri ta' Covid-19, il-konsistenza u anke t-tqassim tal-klijentela. Dwar tal-aħħar jispjega: "Tajjeb li Awwissu huwa pożittiv f'termini ta' xogħol, imma Ottubru u Novembru, x'se jiġri?"

'It-turiżmu mill-Maltin żdied imma hemm ukoll kawtela fl-infieq'

Il-gazzetta ILLUM staqsiet lil Agius Muscat x'impatt kellu t-turiżmu tal-Maltin fuq il-lukandi u r-ristoranti sa issa dan is-sajf. Huwa jgħid illi meta tikkumpara mal-2020 dan żdied, fis-sens li aktar nies marru f'lukandi u ristoranti mis-sena l-oħra. Dan probabilment huwa minħabba ħafna inqas biża', sens ħafna iktar ottimista u rata għolja ħafna ta' vaċċinazzjoni fost il-poplu Malti. 

Qal iżda illi kellu min qallu illi kien hemm ftit iktar sens ta' kawtela fl-infieq, fis-sens li xi nies qabżu b'inqas l-ammont li nefqu f'vochers mis-sena l-oħra. Ifakkar mill-ġdid li dan huwa sentiment ta' wħud minn dawk li kellmuh. 

"U ma ninsewx li dan kollu li qed ngħidu huwa fl-ambitu tal-assistenza mill-Gvern permezz tal-Wage Supplement."

Hawnhekk il-gazzetta twaqqfu u tistaqsih jekk hu jaqbilx li din tiġi estiża mill-ġdid, b'Agius Muscat jgħid li l-MHRA tifhem illi din l-għajnuna ma tistax tibqa' sejra għal dejjem u li n-negozju maħluq biex jopera waħdu, mhux bl-assistenza. 

"Issa meta ġiet il-pandemija kellna bżonn l-għajnuna u allaħares ma waslitx din l-għajnuna għax kien ikollna diżastru," jgħid il-Kap Eżekuttiv tal-MHRA, li jfaħħar lill-Gvern Malti u jgħid li l-għajnuna li ta lill-industrija tikkumpara tajjeb ħafna ma' dak li għamlu Gvernijiet Ewropej. 

"Jiena ngħidlek lanqas il-Prim Ministru innifsu ma jaf eżatt meta se tieqaf il-Wage Supplement, anke jekk indikaw l-aħħar tas-sena. Jiena nemmen li għandna nistennew u naraw minn hemm."

'In-nuqqas ta' ħaddiema hija kwistjoni importanti ħafna'

Finalment Agius Muscat jagħmel referenza għar-realtà - li dwarha wkoll irrappurtat diġà din il-gazzetta - ta' nuqqas ta' ħaddiema fis-settur. "Din hija kwistjoni importanti ħafna - anke issa li m'għandniex ħafna turisti qed inħossu l-pressjoni, aħseb u ara jekk ikollna d-domanda tas-soltu."

Huwa spjega kif din l-isfida hija bħal sikkina taqta' miż-żewġ naħat, fis-sens li jekk (meta) il-Gvern iwaqqaf il-Wage Supplement in-negozji jridu jagħmlu tajjeb għal din l-ispiża addizzjonali billi jkollhom aktar turisti u allura aktar qligħ. Aktar turisti iżda - kif inhuma l-affarijiet sa issa - ifisser li n-negozji ma jkunux jistgħu jlaħħqu minħabba li ma għandhomx ħaddiema biżżejjed.

Huwa qal li l-proposta tal-MHRA hija li jitħaffu ċerti protokolli għal ħaddiema minn pajjiżi barra l-UE hekk kif ifakkar li ħafna ħaddiema Taljani jew Spanjoli mhux se jiġu hawn jekk id-differenzi fil-pagi f'dan il-qasam "huma minimi."