F’sena WEEE Malta esportat rekord ta’ madwar 12,600 fridge u freezer għar-riċiklaġġ

Ġieli ħsibt x’jiġri meta tbiddel il-fridge jew il-freezer u ċċempel lil tal-bulky refuse biex tarmiha? Għall-kuntrarju ta’ materjal ieħor, fil-każ tar-refrigerations, il-proċess mhuwiex daqshekk faċli. Fil-fatt, f’Malta ma hawn l-ebda impjant għat-trattament u r-riċiklaġġ tal- fridges u l-freezers u dawn ikollhom jiġu esportati barra mill-pajjiż.

Dwar dan, il-gazzetta ILLUM tkellmet ma’ Sergio Mallia, kap tal-operat tal-kumpanija WEEE Malta. Mallia spjega kif minkejja l-pandemija, is-sena li għaddiet, il-kumpanija esportat 757 tunnellata ta’ fridges u freezers, jiġifieri 200 tunnellata aktar meta kkumparat mas-sena ta’ qabel. Dan ifisser li l-kumpanija esportat madwar 12,600 fridge u freezer għar-riċiklaġġ.

Dawn inġabru kemm miċ-ċentri tal-iskart goff madwar Malta u Għawdex, fejn jintremew l-oġġetti miġbura mis-servizzi tal-Bulky Refuse jew inkella mingħand produtturi li joperaw is-sistema li tissejjaħ take-back, jiġifieri meta l-operatur jieħu mingħand il-klijent li jkun xtara fridge ġdida, il-fridge l-antika. 

Fil-fatt, Mallia spjega kif WEEE Malta esportat b’kollox 92 trailer tal-40 pied, 56 minnhom miċ-ċentru tal-Wasteserv tant li tbattlet il-faċilità kollha f’Ta’ Xwieki, f’San Ġwann, li kienet qed tintuża bħala maħżen għal dan il-materjal, fost oħrajn.

X’inhi l-kumpanija WEEE Malta?

Tkellimna ma’ Mallia f’aktar dettall dwar din il-kumpanija u anke l-proċess li jwassal biex il- fridges u l-freezers jiġu esportati. Mallia spjega li l-kumpanija toffri compliance ambjentali lill-importaturi tat-tagħmir elettroniku u tal-elettriku fil-qasam tal-Waste Electric and Electronic Equipment (WEEE). 

“Din l-iskema hija awtorizzata u rregolata mill-Awtorità tal-Ambjent u r-Riżorsi u l-missjoni tagħha hija li tiżgura, flimkien mal-produtturi msieħba magħha, li l-WEEE li jintrema jinġabar, jiġi ttrattat u rriċiklat skont l-aqwa standards ambjentali,” saħaq Mallia. Ta’ min isemmi li WEEE Malta tirrappreżenta 361 importatur lokali. 

Għaliex il-fridges ma jiġux itrattati bħal kwalunkwe materjal ieħor li jintrema?

L-ILLUM staqsiet lil Mallia għaliex il-fridges u l-freezers mormija ma jkunux trattati bħal kwalunkwe materjal ieħor u għaliex ir-riċiklaġġ tagħhom ma jsirx f’impjanti f’Malta. Fil-fatt, il-kap tal-operat tal-kumpanija WEEE Malta spjega kif f’Malta ma hawn impjant biex jipproċessa u jirriċikla ħafna minn dan it-tip ta’ skart li huwa kklassifikat bħala “perikoluż.”

Spjega kif f’Malta jsir ħafna żmantellar parzjali tal-materjal li jintrema u mbagħad il-partijiet separati minnu jiġu esportati barra minn Malta għar-riċiklaġġ proprju, skont il-prezz kummerċjali tas-suq.

“Fil-każ ta’ fridges u l-freezers mormija, f’Malta ma hawnx impjanti speċjalizzati biex jista’ jsir it-trattament ambjentali. F’pajjiżna ma hawnx dan it-tip ta’ impjant minħabba l-iskala tal-ekonomija, jigifieri ma jintremewx fridges u freezers biżżejjed li jagħmlu investiment simili vijabbli s-sena kollha,” spjega Mallia.

Apparti minn hekk, kompla jispjega, skont ir-regoli u l-istandards ambjentali, il-fridge ma tistax tiġi żmantellata manwalment. Dan minħabba li jinkludu l-gassijiet li huma importanti għall-funzjoni tagħhom. Għalhekk, fil-każ tal-fridges u l-freezers dawn il-gassijiet ikunu jridu jiġu trattati f’impjanti oħra, biex fi kliem sempliċi dawn jitneħħew mingħajr ma jispiċċaw fl-arja. Wara l-materjal ikun jista’ jgħaddi minn magni kbar li jqattgħu biċċiet it-tagħmir biex imur għar-riċiklaġġ.

Għaldaqstant, il-fridges u l-freezers li jintremew f’Malta, qed ikollhom jiġu esportati kollha.

Kemm tiswa l-esportazzjoni? Min qed jassorbi l-ispejjez?

L-ILLUM staqsiet lil Mallia kemm tiswa l-importazzjoni ta’ dan il-materjal u min qed jassorbi dawn l-ispejjeż. 

“Malta hija gżira. La m’hawnx impjanti simili li huma ekonomikament vijabbli, ir-refrigeration kollha qed tigi esportata. Fuq żmien fit-tul, l-importaturi li bil-liġi jiffinanzjaw il-prezz tal-ġbir, it-trattatment u r-riċiklaġġ tal-WEEE qed iħallsu prezz għoli aktar paragun ma kemm iħallsu il-kompetituri tagħhom f’pajjiżi oħra li m’għandhomx l-ispejjeż marbuta mal-frieght u l-ispejjeż tal-portijiet iżda għandhom biss l-ispejjeż tat-trasport fuq l-art,” spjega.

Fil-fatt saħaq li biex tirriċkla fridge mormija f’Malta, il-prezz huwa aktar mid-doppju mill-ispejjeż li jkollhom pajjiżi oħra fl-Ewropa. Ċipru, għandha l-istess problema ta’ Malta.

‘Il-qasam tal-WEEE għandu jingħata aktar importanza fl-aġenda ambjentali tal-pajjiż’

Minkejja dan, Mallia saħaq li xorta waħda hemm soluzzjonijiet. Insista li l-qasam tal-WEEE għandu jingħata importanza akbar fl-aġenda ambjentali tal-pajjiż. 

Insista li dan jista’ jsir billi jkun hawn għarfien akbar nazzjonali dwar is-separazzjoni u t-trattament sew tal-materjal u jkun hemm programmi u inizjattivi apposta mmirati biex il-pajjiż jilħaq il-miri ambjentali f’dan il-qasam, mingħajr ma jintefa piż enormi fuq il-komunità kummerċjali f’Malta.

Kieku ma jkunx għal kumpaniji bħal dawn, dan il-materjal ‘perikoluż’ jibqa’ mormi f’Malta mingħajr l-ebda trattament.

Imma qabel daħal il-privat, x’kien isir mill-fridges u l-freezers mormija?

Fl-aħħarnett, l-ILLUM staqsiet lil Sergio Mallia x’kien isir b’dan il-materjal qabel ma daħal għalihom il-privat. Spjega kif qabel daħlu fis-seħħ dawn l-iskemi, lejn l-aħħar tal-2015, ix-xogħol kien isir direttament mill-Wasteserv, li hija aġenzija tal-Gvern. 

Il-Wasteserv kienet tagħti kuntratti lill-privat biex jiġi esportat il-materjal. Madanakollu, minn ħames snin ilu ‘l hawn, il-privat beda jiffinanzja dan il-proċess.

“Ovvjament il-ħidma bejn il-Gvern u l-privat hija importanti sakemm ħafna mill-materjal bħal fridges, jintremew fiċ-ċentri mmaniġġjati mill-Gvern. Dawn iċ-ċentri huma importanti għax l-ispazju fejn jista’ jsir dan huwa limitat,” insista Mallia.

Temm jisħaq li fl-aħħar ħames snin, minn kemm ilhom li daħlu fis-seħħ l-iskemi, żdied ħafna l-għarfien dwar kif jintrema l-WEEE u qed isir ukoll titjib kontinwu biex il-materjal mhux biss jintrema sew iżda anke jiġi rriċiklat skont l-aqwa standards ambjentali.